Planując diagnostykę medyczną, warto poznać możliwości, jakie oferuje pozytonowa tomografia emisyjna (PET) w ramach NFZ. Dowiedz się, gdzie wykonać to specjalistyczne badanie i jak się do niego przygotować.
Czym jest badanie PET i jak działa?
Pozytonowa tomografia emisyjna (PET) to zaawansowana technika diagnostyczna stosowana głównie w onkologii, kardiologii i neurologii. Metoda polega na podaniu pacjentowi substancji promieniotwórczej (radiofarmaceutyku), która umożliwia śledzenie procesów metabolicznych w tkankach. Podczas rozpadu cząsteczek powstają pozytony reagujące z elektronami, co prowadzi do emisji promieniowania gamma wykrywanego przez specjalistyczny skaner.
Badanie PET umożliwia wykrycie nieprawidłowości na poziomie komórkowym, zanim pojawią się zmiany strukturalne. Ma to szczególne znaczenie w diagnostyce nowotworów, gdzie pozwala na:
- precyzyjne zlokalizowanie ognisk chorobowych
- ocenę stopnia zaawansowania choroby
- monitorowanie skuteczności leczenia
- wczesne wykrycie przerzutów
- planowanie optymalnej strategii terapeutycznej
Zasada działania badania PET
Podstawą badania jest wykorzystanie zjawiska anihilacji pozytronu. Pacjent otrzymuje dożylnie radioznacznik (najczęściej fluorodeoksyglukozę znakowaną izotopem fluoru), który gromadzi się w tkankach o zwiększonym metabolizmie. Po 60-minutowym odpoczynku, umożliwiającym rozprowadzenie substancji, następuje skanowanie ciała w tomografie, gdzie detektory rejestrują powstałe promieniowanie gamma.
Różnice między PET a innymi metodami diagnostycznymi
| Metoda diagnostyczna | Główne cechy |
|---|---|
| PET | Obrazuje procesy metaboliczne, wykrywa wczesne zmiany nowotworowe |
| CT/MRI | Ukazuje strukturę anatomiczną narządów |
| USG/RTG | Proste badania strukturalne, bez informacji metabolicznych |
| Scyntygrafia | Niższa rozdzielczość obrazu niż PET |
Gdzie można wykonać badanie PET w Polsce w ramach NFZ?
NFZ finansuje badania PET w określonych wskazaniach medycznych, głównie w diagnostyce onkologicznej. Wymagane jest skierowanie od lekarza specjalisty. W województwie mazowieckim działają 3 ośrodki wykonujące badania PET, ze średnim czasem oczekiwania około 30 dni. Pacjenci z kartą DiLO mogą liczyć na znacznie krótszy okres oczekiwania.
Lista placówek oferujących badanie PET
- Warszawa:
- Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie
- Wojskowy Instytut Medyczny
- Centralny Szpital Kliniczny MSWiA
- Inne miasta:
- Centrum Onkologii w Bydgoszczy, Gliwicach i Krakowie
- Uniwersyteckie Centrum Kliniczne w Gdańsku
- Wielkopolskie Centrum Onkologii w Poznaniu
- Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu
Jak sprawdzić dostępność terminów na badanie PET?
- Portal Terminyleczenia.nfz.gov.pl – aktualne informacje o czasie oczekiwania
- Telefoniczna Informacja Pacjenta NFZ: 800 190 590
- Bezpośredni kontakt z wybraną placówką
- Rejestracja online (w wybranych ośrodkach)
Jak przygotować się do badania PET?
Właściwe przygotowanie do badania PET ma zasadnicze znaczenie dla uzyskania wiarygodnych wyników. Pacjent powinien pozostać na czczo przez minimum 6 godzin przed badaniem, pijąc wyłącznie wodę niegazowaną (1-1,5 litra). Całość procedury trwa 2-3 godziny, z czego samo badanie około 30 minut. Osoby chorujące na cukrzycę muszą skonsultować przyjmowanie leków przeciwcukrzycowych z lekarzem prowadzącym.
Jak przygotować się do badania PET?
Wskazówki przed badaniem
Dzień przed badaniem PET należy stosować lekkostrawną dietę z ograniczeniem węglowodanów oraz powstrzymać się od aktywności fizycznej. W dniu badania trzeba unikać żucia gumy i ssania cukierków ze względu na ich wpływ na metabolizm w obszarze głowy i szyi. Na badanie warto założyć wygodny, luźny strój pozbawiony metalowych elementów i zdjąć biżuterię.
- Poinformuj personel medyczny o przyjmowanych lekach i alergiach
- Zabierz ze sobą wcześniejszą dokumentację medyczną
- Przynieś wyniki poprzednich badań obrazowych
- Dołącz aktualne wyniki badań laboratoryjnych
- Kobiety w wieku rozrodczym powinny wykluczyć ciążę
Czego unikać przed badaniem PET?
Na 24 godziny przed badaniem należy wyeliminować:
- Produkty bogate w cukier i węglowodany (słodycze, owoce, soki)
- Napoje gazowane i alkoholowe
- Kawę, herbatę i napoje z kofeiną
- Papierosy (minimum 6 godzin przed badaniem)
- Intensywny wysiłek fizyczny
Pacjenci z cukrzycą muszą szczególnie kontrolować poziom glukozy we krwi – nie powinien on przekraczać 150 mg/dl przed badaniem. Niektóre leki, zwłaszcza zawierające kortykosteroidy lub insulinę, mogą wymagać czasowego odstawienia – zawsze po konsultacji z lekarzem prowadzącym.
Korzyści i ograniczenia badania PET
Zalety badania PET
- Wykrywa zmiany nowotworowe o wielkości kilku milimetrów
- Umożliwia ocenę stopnia zaawansowania choroby
- Pozwala na wykrycie przerzutów
- Monitoruje efekty terapii
- Różnicuje zmiany łagodne od złośliwych
- Wspomaga planowanie radioterapii
- Ma nieinwazyjny charakter
Ograniczenia i ryzyka związane z badaniem PET
| Ograniczenie | Opis |
|---|---|
| Dostępność | Czas oczekiwania w NFZ: 25-75 dni |
| Diagnostyka | Nie wszystkie nowotwory wykazują zwiększony metabolizm glukozy |
| Wyniki fałszywe | Możliwe w przypadku stanów zapalnych i infekcji |
| Cukrzyca | Utrudnione przygotowanie i możliwe zaburzenie wyników |
| Koszty | Wysokie, szczególnie poza refundacją NFZ |
